As décadas de Carvalho CaleroO seu papel na codificação e regeneração do galego

  1. Freixeiro Mato , Xosé Ramón 1
  2. Sánchez Rei , Xosé Manuel 1
  1. 1 Universidade da Corunha
Revista:
Madrygal: Revista de estudios gallegos

ISSN: 1138-9664

Año de publicación: 2023

Número: 26

Tipo: Artículo

DOI: 10.5209/MADR.94151 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso abierto editor

Otras publicaciones en: Madrygal: Revista de estudios gallegos

Objetivos de desarrollo sostenible

Resumen

Ricardo Carvalho Calero desempeñó un papel fundamental en el proceso de codificación y regeneración del galego en el siglo XX, seguiendo el criterio de eliminación de españolismos y de confluencia posible con el portugués para a revitalización de la lengua. Durante su vida fue armonizando la estrategia codificadora con su propio proceso de formación filológica y con las circunstancias sociopolíticas de cada momento. Antes de la Guerra Civil Española fue miembro del Seminario de Estudos Galegos. En la década de los cuarenta sobrevivió a la represión franquista y en los años cincuenta, incorporado al proyecto editorial y cultural de Galaxia, participó de los criterios simplificadores de la ortografía. En las tres últimas décadas de su vida ocupou una posición central en la codificación del gallego: con un altísimo prestigio intelectual, fue el investigador por excelencia de la literatura, el primer profesor de Lingüística y Literatura Gallega en la USC y autor de la gramática más conocida y divulgada de la época.

Referencias bibliográficas

  • Alonso Pintos, Serafín (2002): Para unha historia do estándar galego. As propostas do período 1966-1980. Madrid: Universidad Nacional de Educación a Distancia.
  • Alonso Pintos, Serafín ((2006): O proceso de codificación do galego moderno (1950-1980). A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza.
  • Álvarez Blanco, Rosario (1991): “Á procura dunhas bases para a unificación: A contribución de Antonio Couceiro Freixomil”, em M. Brea e F. Fernández Rei (coords.), Homenaxe ó profesor Constantino Gar¬cía. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, vol. 2, 19-31.
  • Beramendi, Justo et al. (eds.) (2017): Repensar Galicia. As Irmandades da Fala. [Santiago de Composte-la]: Xunta de Galicia / Museo do Pobo Galego.
  • Carballo Calero, Ricardo (1966). Gramática elemental del gallego común. Vigo: Galaxia.
  • Carballo Calero, Ricardo (19703 [1966]): Gramática elemental del gallego común. Vigo: Galaxia.
  • Carballo Calero, Ricardo (1972): “A liña do galego literario”, Grial 36, pp. 129-135.
  • Carballo Calero, Ricardo (1973): “O galego, unha lingua”, em A. Álvarez Gándara (ed.), Falemos galego. 50 testos de onte e de hoxe. Vigo: Castrelos, 100-102.
  • Carballo Calero, Ricardo (19744 [1966]): Gramática elemental del gallego común. Vigo: Galaxia.
  • Carballo Calero, Ricardo (1978a): “Normas ortográficas e morfolóxicas”, Grial 59 pp. 98-102.
  • Carballo Calero, Ricardo (1978b): “Novas bases para unha normalización lingüística”, Grial 59, pp. 103-110.
  • Carballo Calero, Ricardo (1979a7 [1966]: Gramática elemental del gallego común. Vigo: Galaxia.
  • Carballo Calero, Ricardo (1979b): “Sobre a nosa lingua”, Grial 64, pp. 140-152.
  • Carballo Calero, Ricardo (1981): Problemas da Língua Galega. Lisboa: Sá da Costa.
  • Carballo Calero, Ricardo (2006): Epistolario a Francisco Fernández del Riego [Transcrición e edición de D. Vilavedra e M. Pena]. Vigo: Galaxia.
  • Carvalho Calero, Ricardo (1984): Letras Galegas. A Corunha: Associaçom Galega da Língua.
  • Carvalho Calero, Ricardo (1985): “Para umha história da ortografia galega. A ponência de 1979”, Agália 2, pp. 223-233.
  • Carvalho Calero, Ricardo (1989): Escritos sobre Castelao. Barcelona: Sotelo Blanco.
  • Carvalho Calero, Ricardo(1990): Do galego e da Galiza. Barcelona: Sotelo Blanco.
  • Carvalho Calero, Ricardo (1992): Umha voz na Galiza. Barcelona: Sotelo Blanco.
  • Cidrás, Francisco (ed.) (2020): Ricardo Carvalho Calero. As formas do compromiso. Día das Letras Ga-legas 2020. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, Departamento de Fi-loloxía Galega.
  • Couceiro Freijomil, Antonio (1929): Ortografía Gallega. Bases para su Unificación. Con un Apéndice del Prof. Abelardo Moralejo. Ourense: Imprenta “La Popular”.
  • Fernán-Vello, Miguel Anxo e Francisco Pillado Mayor (1986): Conversas en Compostela con Carballo Calero. Barcelona: Sotelo Blanco.
  • Fernández Mirás, Paulo (2020): Ricardo Carvalho Calero. Unha vida pola Galiza e o galego. Vigo: Ir Indo.
  • Fernández Pérez-Sanjulián, Carme (ed.) (2016): As Irmandades da Fala, cen anos despois. A Coruña: Universidade da Coruña.
  • Fernández Rei, Francisco (2008): “A creación do Instituto da Lingua Galega en 1971 e o desencontro nor¬mativo coa Academia”, em X. L. Axeitos et al. (eds.), A patria enteira. Estudos en homenaxe a Xosé Ramón Barreiro. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega / Real Academia Galega / Universidade de Santiago de Compostela, 985-1009.
  • Fernández Rei, Francisco (2018): “A codificación do galego moderno. O papel do Instituto da Lingua Galega e da Real Academia Galega nese proceso”, em J. Giral Latorre e F. Nagore Laín, (eds.), Lenguas minoritarias en Europa y estandarización. Zaragoza: Universidad de Zaragoza, 77-112.
  • Fernández Salgado, Benigno (2000): Os rudimentos da lingüística galega. Un estudio de textos galegos de principios do século XX (1913-1936) (Verba. Revista Galega de Filoloxía. Anexo 47). Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.
  • Fernández Salgado, Xosé Antonio (2005): “O idioma galego en tempos da Segunda República: a uni-ficación lingüística e as Normas de 1933”, em Actas do II Congreso Manuel Luís Acuña. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 97-114.
  • Ferro Ruibal, Xesús (1984): “O acordo ortográfico e morfolóxico de 1982. Entre a utopía foneticista e as heterografías lusistas”, em I Encontros Labaca. Ponencias, Sada: Ediciós do Castro, 177-307.
  • Freixeiro Mato, Xosé Ramón (1994): Sebastián Martínez-Risco na cultura galega. Santiago de Composte¬la: Laiovento.
  • Freixeiro Mato, Xosé Ramón (2015): A poesía oculta de Filgueira Valverde. Guerra Civil, literatura franquista e galeguismo n’O Gaiteiro de Lugo. A Coruña: Baía Edicións.
  • Freixeiro Mato, Xosé Ramón(2017): Sobre historiografía gramatical e codificación lingüística (1955-1971). O Epítome de gramática galega e outros textos (Revista Galega de Filoloxía, Monografía 12). A Coruña: Universida¬de da Coruña.
  • Freixeiro Mato, Xosé Ramón (2018): “As primeiras normas da Academia e a perda da súa auctoritas na codificación do galego”, Verba. Revista Galega de Filoloxía 45, pp. 299-340.
  • Freixeiro Mato, Xosé Ramón (ed.) (2022): Unha amizade con Ferrol ao fondo. Correspondencia entre Carvalho Calero e Tomás Barros (1947-1983). Ferrol: Club de Prensa de Ferrol / Concello de Ferrol / Xunta de Galicia.
  • García, Constantino (1971): “Orixen e problemas do método de galego”, Grial 32, pp. 129-141.
  • Instituto de la Lengua Gallega (1971): Gallego 1. Santiago de Compostela: Secretariado de Publicaciones de la Universidad de Santiago.
  • Lapa, Manuel Rodrigues (1979): Estudos Galego-Portugueses. Lisboa: Sá da Costa.
  • Marco, Aurora (1992): Foula e ronsel. Os anos xuvenís de Carvalho Calero (1910-1941). A Coruña: Fund¬ación Caixa Galicia.
  • Marques, Maria Alegria et al. (orgs.) (1997): Correspondência de Rodrigues Lapa. Selecção (1929-1985). Coimbra: Minerva.
  • Maure Rivas, Xulián (2020): “Don Ricardo Carballo Calero desde os tempos da ‘Lúa Nova’”. Praza Pública, 11/12/2020, https://praza.gal/opinion/don-ricardo-carballo-calero-desde-os-tempos [consulta: 23/12/2020].
  • Monteagudo, Henrique (1996): “No vintecinco aniversario do Instituto da Lingua Galega. Entrevista con Antón Santamarina”, Grial 129, pp. 25-42.
  • Monteagudo, Henrique (2002): “Propostas e debates sobre o galego culto no período de entreguerras. 1. Primeira etapa (1917-1927)”, Revista Portuguesa de Filologia XXIV, pp. 1-51.
  • Monteagudo, Henrique (2017): “O Seminario de Estudos Galegos: do cultivo do idioma (1923-1927) á codificación (1928- 1936)”, em H. Monteagudo e M. D. Sánchez Vales (eds.), No tempo das Irmandades: fala, escrita e prelos. A Coruña: Real Academia Galega, 239-278.
  • Monteagudo, Henrique (2020a): “Ricardo Carballo, o grupo Galaxia e a Academia. Políticas da lingua en tempos adversos (1950-1975)”, Boletín da Real Academia Galega 381, 195-227.
  • Monteagudo, Henrique (2020b): “Proposta de reforma das Normas ortográficas e morfolóxicas da Real Academia Galega (1970-1971), presentada por Ricardo Carballo Calero en 1979”, Boletín da Real Academia Galega 381, pp. 327-348.
  • Monteagudo, Henrique (2020c): “A individualidade do galego no pensamento lingüístico de Ricardo Carballo Calero”, em F. Cidrás (ed.), Ricardo Carvalho Calero. As formas do compromiso. Día das Letras Galegas 2020. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, pp. 329-360.
  • Monteagudo, Henrique (2021): O idioma galego baixo o franquismo. Da resistencia á normalización. Vigo: Galaxia.
  • Montero Santalha, José-Martinho (2020): “Carvalho Calero e as Bases do Instituto da Língua Galega (Réplica a Xulián Maure)”, Praza Pública, 18/12/2020, https://praza.gal/opinion/carvalho-calero-e-as-bases-do-instituto [consulta: 23/12/2020].
  • Peres Gonçalves, Tiago (2014): Breve história do reintegracionismo. [Santiago de Compostela]: Através.
  • Pichel, Ricardo (2018): “Carvalho Calero, vindicador da nosa lingua extensa e útil”, Mestre Ricardo Car-valho Calero (Olga. Revista de poesía galega en Madrid 5), pp. 18-28.
  • Piñeiro, Ramón e Losada, Basilio (2009): Do sentimento á conciencia de Galicia. Correspondencia (1961- 1984) [Edición de M. X. Lama e H. González]. Vigo: Galaxia.
  • Rábade Castiñeira, Xoán Carlos (1980): Normas ortográficas do idioma galego. Texto íntegro. Guia e co¬mentários. A Coruña: La Voz de Galicia.
  • Real Academia Gallega (1970): Normas ortográficas do idioma galego. A Cruña: Real Academia Galega.
  • Real Academia Gallega (1971): Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego. A Cruña: Real Academia Galega.
  • Real Academia Gallega (19772 [1971]): Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego. A Cruña: Real Academia Galega.
  • Rodríguez, José Luís (2020a): “De A xente da Barreira (1951) para A gente da Barreira (1982): trinta anos à procura de um padrom”, F. Cidrás (ed.), Ricardo Carvalho Calero. As formas do compromiso. Día das Letras Galegas 2020. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, pp. 361-395.
  • Rodríguez, José Luís(2020b): Nos trilhos da Língua. Santiago de Compostela: Através.
  • Saco Arce, Juan Antonio (1868): Gramática gallega. Lugo: Imprenta de Soto Freire.
  • Sánchez Rei, Xosé Manuel (2005): “Trazos xerais da tradición gramatical galega”. Revista Galega de Fi-loloxía 6, pp. 93-120.
  • Sánchez Rei, Xosé Manuel (2008): “Algunhas observacións sobre a Gramática elemental del gallego común de Ricardo Car¬valho Calero”, Madrygal. Revista de Estudios Gallegos 11, pp. 101-112.
  • Sánchez Rei, Xosé Manuel (2017): “A Gramática do idioma galego de Lugrís Freire no contexto sociocultural das Irmandades da Fala”, em J. Beramendi et al. (eds.), Repensar Galicia. As Irmandades da Fala. [Santiago de Com¬postela]: Xunta de Galicia / Museo do Pobo Galego, pp. 425-439.
  • Sánchez Vidal, Pablo (2010): O Debate Normativo da Lingua Galega (1980-2000). A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza.
  • Sanmartín Rei, Goretti (1997) (ed.): A Nosa Literatura. Vol. 26. Prosa didáctica (1916-1936). Antoloxía. Vigo: Asociación Socio-Pedagóxica Galega / A Nosa Terra.
  • Santamarina Fernández, Antón (2009): “Informe de Ramón Piñeiro á Real Academia Galega”, Boletín da Real Academia Galega 370, pp. 7-17.
  • Seminario de Estudos galegos (1933): Algunhas normas pra a unificazón do idioma galego. Santiago de Compostela: Nós.
  • Seminario de Estudos galegos ( (1936): Engádega ás normas pra a unificazón do idioma galego. Santiago de Compostela: Semi¬nario de Estudos Galegos.
  • Venâncio, Fernando (2019): Assim nasceu uma língua / Assi naceu ũa lingua. Sobre as origens do portu¬guês. Lisboa: Guerra e Paz.
  • Villanueva Gesteira, María Dolores (2015): A Editorial Galaxia: proxecto e traxectoria 1950-1965. Tese de doutoramento. Santiagoi de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, https://minerva. usc.es/xmlui/handle/10347/14740 [consulta: 23/12/2020].
Fuente de los datos: Dialnet