Evaluación de tierraselaboración de un modelo de aptitud de uso agrícola para Kernza ("Thinopyrum intermedium") en agroecosistemas con distinto grado de artificialización en el Partido de Azul, Provincia de Buenos Aires, Argentina

Resumo

Un agroecosistema é un sistema complexo que conta cunha rede multidimensional espazo temporal de compoñentes e factores. Os distintos compoñentes xeosféricos xunto co home son á súa vez factores, xerando propiedades emerxentes que se atopan interrelacionados: as interfaces. A estabilidade dun agroecosistema é considerada como unha propiedade emerxente que expressa, en forma sintética, a resiliencia do sistema. Indica como se atopa un agroecosistema en relación á enerxía externa antropoxénica que recibe (artificialización). Na actualidade, os procesos de degradación son os maiores problemas que afectan á capacidade de produción das terras agrícolas. A fraxilidade herdada aos procesos de degradación dos agroecosistemas ponse de manifesto (vulnerabilidade) a través dos distintos graos de artificialización do uso das terras xerando custos de sustentabilidade ambiental. Nos últimos anos, a evolución foi modelando un concepto de sistema de uso conservacionista. Con todo, ata a actualidade ningún sistema de labranza tivo en conta o grao de estabilidade do agroecosistema. A utilización dos diferentes grupos de mesofauna na avaliación da estabilidade do ecosistema, resulta un método novo. Paralelamente, científicos de The Land Institute (EUA) desenvolveron un novo sistema de agricultura: Sistema de Agricultura Natural (coas súas siglas en inglés NSA) introducindo no agroecosistema unha agricultura perenne. O mesmo instituto desenvolveu unha variedade do Thinopyrum intermedium, Kernza, que está a ser introducida no medio-oeste de EUA para gran e para forraxe, sendo un cultivo perenne moi prometedor. Por todos os seus beneficios e os servizos ecosistémicos que pode prover, Kernza ten unha alta potencialidade para cambiar o paradigma actual na agricultura cara a sistemas agrícolas que harmonicen coa receptividade ecosistémica das terras, expresando unha alta estabilidade dos agroecosistemas. A terra é utilizada con moitos fins os cales, nalgunhas ocasións son complementarios, pero na maioría dos casos son conflitivos. A finalidade da planificación do uso das terras é facer o mellor uso posible dos recursos naturais, valorando as necesidades e a capacidade da terra para satisfacelas, identificando e resolvendo conflitos entre usos competitivos e buscando solucións sostibles. Existen diversas metodoloxías utilizadas na elaboración de sistemas de avaliación de terras. Entre elas, os sistemas expertos son programas informáticos que simulan as capacidades resolutorias de persoas expertas nun campo determinado, proporcionando solucións a un problema. O obxectivo deste traballo foi: Elaborar un modelo de aptitude de uso das terras para Kernza (Thinopyrum intermedium), a través dun sistema experto ante distintos escenarios climáticos e de estabilidade do agroecosistema en xeoambientes presentes no partido de Azul, Provincia de Buenos Aires, Arxentina. Os obxectivos específicos foron os seguintes: aplicar indicadores de fraxilidade á degradación física, química e biolóxica das terras, e xerar unha cartografía específica; desenvolver un índice de fraxilidade á degradación da estabilidade (IFDE) do agroecosistema e xerar unha cartografía específica; desenvolver un índice de estabilidade (IE) do agroecosistema mediante indicadores biolóxicos de estabilidade; desenvolver un índice de vulnerabilidade da estabilidade (IVE) do agroecosistema; aplicar o índice de fraxilidade (IFDE) e vulnerabilidade da estabilidade (IVE), para distintos graos de intensidade de uso das terras nun subambiente de lombas periféricas do partido de Azul; alasificar as terras en función das capacidades e limitacións permanentes dos solos (capacidade de uso das terras) e xerar unha cartografía específica; clasificar as terras a través do índice de produtividade (IP) e xerar unha cartografía específica; utilizar a ferramenta de predición de resultados de adopción e difusión de novas tecnoloxía (ADOPT) para determinar se é factible a adopción de agricultura perenne na área baixa estudo; desenvolver un modelo de aptitude agrícola para Kernza (Thinopyrum intermedium) na área baixo estudo a través dun sistema experto (ALES) ante distintos escenarios climáticos e de estabilidade do agroecosistema. A área de estudo será o partido de Azul que está situado no centro da Provincia de Buenos Aires, Arxentina. Ten un clima tépedo húmido con influencia oceánica. Os solos presentes son Arxiudoles, Hapludoles, Natracuoles e Natracualfes. Obtívose información moi transcendente que puxo de manifesto que a estabilidade dun agroecosistema está gobernado polas limitacións permanentes do sistema (xeósfera herdada) e exprésase a través do uso das terras (vulnerabilidade). A información serviu para definir a aptitude do Kernza cun criterio transxeracional e sostible de uso no partido de Azul.