Galego e português no Cancioneiro inédito de Cipriano Torre Enciso

  1. Sánchez Rei, Xosé Manuel 1
  1. 1 Universidade da Coruña - Grupo ILLA
Revista:
Estudos de lingüística galega

ISSN: 1889-2566

Año de publicación: 2020

Número: 12

Páginas: 141-177

Tipo: Artículo

DOI: 10.15304/ELG.12.6078 DIALNET GOOGLE SCHOLAR lock_openAcceso abierto editor

Otras publicaciones en: Estudos de lingüística galega

Objetivos de desarrollo sostenible

Resumen

Os materiais de literatura oral coligidos pelo polígrafo galego Cipriano Torre Enciso (1902-1994) enformam uma obra de aproximadamente 7.000 textos de extração popular. Entre as caraterísticas que a definem, verifica-se uma de relevância no conjunto de traballos editoriales galegos desta natureza, como é o facto de o coletor incorporar textos provenientes do cancioneiro português. Esse traço pode comprovar-se do ponto de vista linguístico ao se detetarem fenómenos gramaticais e lexicais presentemente mais próprios ou exclusivos da língua em Portugal do que na Galiza.

Referencias bibliográficas

  • Afonso, Belarmino. 2005. Introito e prefácio à edição de 1985. Em José Chrys Chrystello (ed.), Cancioneiro transmontano. 13-18. Bragança: Santa Casa de Misericórdia de Bragança.
  • AGO = Fernández Rei, Francisco (dir.). 2010-. Arquivo do galego oral. Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega. http://ilg.usc.es/ago/ (25/05/2019).
  • ALGa = ILG [Instituto da Lingua Galega]. 1990, 1995. Atlas lingüístico galego. Vol. I. Morfoloxía verbal. Vol. II. Morfoloxía non verbal. Corunha: Fundación Pedro Barrié de la Maza.
  • Álvarez, Rosario & Xosé Xove. 2002. Gramática da lingua galega. Vigo: Galaxia.
  • AT = Mato Fondo, Miguel Anxo & María Pilar García Negro (eds.). 1990. Manuel Hortas Vilanova [pseudónimo de Manuel María], Andando a terra (1977-1987). Escolma. Vigo: A Nosa Terra.
  • Azeredo, José Carlos de. 2008. Gramática Houaiss da língua portuguesa. São Paulo: Fundação Antônio Houaiss / Publifolha.
  • Blanco [Pérez], Domingo (ed.). 1992. Introducción histórica. O papel das clases letradas na valoración e transmisión da literatura popular de Galicia entre 1745 e 1880. Em Domingo Blanco (ed.), A poesía popular en Galicia. Recompilación, estudio e edición crítica, 2 vols. Vol. I, 15-108. Vigo: Xerais.
  • Blanco Pérez, Domingo. 1994. Historia da literatura popular galega. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.
  • Blanco [Pérez], Domingo. 1996. A literatura popular. Em Alberte Ansede Estraviz / Cesáreo Sánchez Iglesias (dirs.), Historia da literatura galega. Vol. I, 225-256. Vigo: A Nosa Terra.
  • Blanco [Pérez], Domingo. 1997. Literatura popular de tradición oral. Em Xosé Manuel González Reboredo (coord.), Galicia. Vol. XXVIII, 254-285. Corunha: Hércules de Ediciones.
  • BT = Machado y Álvarez, Antonio (dir.). 2009. Biblioteca de las tradiciones populares españolas. Tomo IV. Folk-Lore gallego. Miscelánea por Emilia Pardo Bazán y varios escritores de Galicia. De los maleficios y los demonios. Costumbres populares andaluzas. Sevilla: Extramuros. (Primeira edición 1884).
  • CA = Cotarelo Valledor, Armando (ed.). 1984. Cancioneiro da Agulla. Vigo: Galaxia.
  • Cabanillas, Ramón. 1976. [Introdución]. Em Ramón Cabanillas (ed.), Cancioneiro popular galego. 9-80. Vigo: Galaxia. (Primeira edición 1951).
  • Calo Lourido, Francisco / Francisco Carballo Carballo & Anselmo López Carreira. 1997. Historia xeral de Galicia. Vigo: A Nosa Terra.
  • Carballo Calero, Ricardo. 1979. Gramática elemental del gallego común. Vigo: Galaxia. (Primeira edición 1966).
  • Carballo Calero, Ricardo. 1980. Novos testemunhos gráficos do galego decer ‘dizer’. Verba 7, 203-207.
  • Castro, Ivo. 1991. Curso de história da língua portuguesa. Lisboa: Universidade Aberta.
  • Cidrás Escáneo, Francisco Antonio. 1992. Sobre a función da concordancia. Consideracións a propósito das concordancias verbais anómalas. Verba 19, 41-53.
  • CMG = Sampedro Folgar, Casto (ed.). 2007. Cancionero musical de Galicia. Colección de la Sociedad Arqueológica de Pontevedra. Reconstitución, introducción y notas bibliográficas por José Filgueira Valverde. Estudios críticos de Luís Costa, Xavier Groba, José Carlos Valle y Carlos Villanueva. Corunha / Pontevedra: Fundación Pedro Barrié de la Maza / Museo de Pontevedra. (Primeira edición 1942).
  • CO = Blanco [Pérez], Domingo (ed.). 2001. José Casal Lois, Colección de cantares gallegos. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega.
  • CPG = Pérez Ballesteros, José (ed.). 1979. Cancionero popular gallego y en particular de la provincia de la Coruña. Con un prólogo del ilustre mitógrafo portugués Theóphilo Braga, 3 vols. Madrid: Akal. (Primeira edición 1885-1886).
  • CPGA = Cabanillas, Ramón. 1976. Cancioneiro popular galego. Vigo: Galaxia. (Primeira edición 1951).
  • CPGAL = Schubarth, Dorothé & Antón Santamarina (eds.). 1984-1995. Cancioneiro popular galego, 7 vols. Corunha: Fundación Pedro Barrié de la Maza. http://cancioneiro.fundacionbarrie.org/.
  • CPL = Lorenzo Fernández, Xoaquín (ed.). 1973. Cantigueiro popular da Limia Baixa. Vigo: Fundación Penzol / Galaxia.
  • CPP = Nunes, Maria Arminda Zaluar (coord.). 1975-1983. José Leite de Vasconcellos, Cancioneiro popular português, 3 vols. Coimbra: Universidade.
  • CPT = Felgueiras, Guilherme (ed.). 1966. Cancioneiro popular transmontano e alto-duriense. Lisboa: Edição da Revista Ocidente.
  • Cunha, Celso & Luís Filipe Lindley Cintra. 1992. Nova gramática do português contemporâneo. Lisboa: Sá da Costa. (Primeira edición 1984).
  • Díaz Carro, Pablo & Olga Kirk Martínez. 2012. Cancioneiro de Cabana de Bergantiños. Corunha: Deputación Provincial.
  • EC = Rielo Carballo, Nicanor (ed.). 1976. Escolma de Carballedo (Lugo). Vigo: Castrelos.
  • Fernández Rei, Francisco. 2003. Dialectoloxía da lingua galega. Vigo: Xerais. (Primeira edición 1990).
  • Fernández Salgado, Benigno & Henrique Monteagudo Romero. 1995. Do galego literario ó galego común. O proceso de estandardización na época contemporánea. Em Henrique Monteagudo Romero (ed.), Estudios de sociolingüística galega. Sobre a norma do galego culto. 99-176. Vigo: Galaxia.
  • Ferreiro, Manuel. 1997. Gramática histórica galega. Vol. II. Lexicoloxía. Santiago de Compostela: Laiovento.
  • Ferreiro, Manuel. 1999. Gramática histórica galega. Vol. I. Fonética e morfosintaxe. Santiago de Compostela: Laiovento. (Primeira edición 1995).
  • Fraguas Fraguas, Antonio. 1985. El traje gallego. Corunha: Fundación Pedro Barrié de la Maza.
  • Freire, Francisco José. 1842. Reflexões sobre a lingua portugueza. Lisboa: Sociedade Propagadora dos Conhecimentos Uteis. (Obra redigida no século XVIII).
  • Freixeiro Mato, Xosé Ramón / Xosé Manuel Sánchez Rei & Goretti Sanmartín Rei. 2005. A lingua literaria galega no século XIX. Corunha: Universidade.
  • Freixeiro Mato, Xosé Ramón. 2006. Gramática da lingua galega, 4 vols. Vigo: A Nosa Terra. (Primeira edición 1998-2001).
  • Freixeiro Mato, Xosé Ramón. 2013. Estilística da lingua galega. Vigo: Xerais.
  • Freixeiro Mato, Xosé Ramón. 2017. Sobre historiografía gramatical e codificación lingüística (1955-1971). O Epítome de gramática galega e outros textos. Monografía 12 da Revista Galega de Filoloxía. Corunha: Universidade.
  • Frenk, Margit. 2006. Poesía popular hispánica: 44 estudios. México: Fondo de Cultura Económica.
  • García-Miguel, José M. 1991. La duplicación de complemento directo e indirecto como concordancia. Verba 18, 375-410.
  • Lima, Fernando de Castro Pires de. 1932. Afinidades galaico-minhotas do cancioneiro popular. Arquivos do Seminario de Estudos Galegos 6, 239-256.
  • Lorenzo Fernández, Xoaquín. 1973. [Introdución]. Em Xoaquín Lorenzo Fernández (ed.), Cantigueiro popular da Limia Baixa. 7-25. Vigo: Fundación Penzol / Galaxia.
  • LPG = Saco Cid, José Luís (ed.). 1987. Literatura popular de Galicia. Colección de coplas, villancicos, diálogos, romances, cuentos y refranes gallegos. Recogidos por D. Juan Antonio Saco Arce. Ourense: Deputación Provincial.
  • Mariño Paz, Ramón. 2003. O idioma galego no limiar da súa renacenza. Monografía 2 da Revista Galega de Filoloxía. Corunha: Universidade.
  • Mariño Paz, Ramón. 2017. Fonética e fonoloxía históricas galegas. Vigo: Xerais.
  • Martins, Nilce Sant’Anna. 2000. Introdução à estilística. A expressividade na língua portuguesa. São Paulo: T. A. Queiroz / Universidade. (Primeira edición 1989).
  • Matos, Gabriela Ardisson & Isabel Silva Duarte. 1984. Clíticos e sujeito nulo no português: contribuições para uma teoria de ‘pro’. Boletim de Filologia 29, 479-538.
  • Mirás, Francisco. 1864. Compendio de gramática gallega-castellana, con un vocabulario de nombres y verbos gallegos y su correspondencia castellana, precedido de unos diálogos sobre diferentes temas. Un grandioso poema de 100 octavas titulado “La Creación y la Redención”. Un extracto de fábulas de los mejores fabulistas así como algunas del autor. Santiago de Compostela: Establecimiento tipográfico de Manuel Mirás.
  • Monteagudo, Henrique. 2005. Do uso á norma. Da norma ao uso (Variación sociolingüística e estandarización do idioma galego). Em Rosario Álvarez & Henrique Monteagudo (eds.), Norma linguística e variación. Unha perspectiva desde o idioma galego. 377-346. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega / Instituto da Lingua Galega.
  • Moscoso Mato, Eduardo. 2000. Os tempos compostos no galego medieval. Anexo 46 de Verba. Santiago de Compostela: Universidade.
  • Nunes, Maria Arminda Zaluar. 1975. Introdução. Em Maria Arminda Zaluar Nunes (coord.) & José Leite de Vasconcellos, Cancioneiro popular português. Vol. I, VII-XXXIX. Coimbra: Universidade.
  • PA = Torre Enciso, Cipriano. 1958. Panxoliñas. Retabro galego de Nadal. Madrid: Imprenta Acati. (Primeira edición 1956).
  • PGA = Blanco, Domingo (ed.). 1992. A poesía popular en Galicia. Recompilacion, estudio e edición Crítica, 2 vols. Vigo: Xerais.
  • PLM = Hermida, Carme (comp.). 2003. Polo mar abaixo vai… Cantigas populares sobre o mar. Santiago de Compostela: Edicións Positivas.
  • RAG = [Real Academia Gallega]. 1970. Normas ortográficas do idioma galego. Corunha: Imprenta Moret.
  • RAG / ILG [= Real Academia Galega / Instituto da Lingua Galega]. 2003. Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego. Corunha: RAG / ILG. (Primeira edición 1982).
  • Raposo, Eduardo Buzaglo Paiva / Maria Fernanda Bacelar do nascimento / Maria Antónia Coelho da Mota / Luísa Seguro & Amália Mendes. 2013. Gramática do português, 3 vols. Lisboa: Fundação Calouste Gulbenkian.
  • Rielo Carballo, Nicanor. 1976. Limiar. Em Nicanor Rielo Carballo (ed.), Escolma de Carballedo (Lugo). 11-40. Vigo: Castrelos.
  • Saavedra, Pegerto. 1992. A vida cotiá na Galicia de 1550 a 1850. Santiago de Compostela: Universidade.
  • Saco Arce, Juan Antonio. 1868. Gramática gallega. Lugo: Imprenta de Soto Freire.
  • Sánchez Rei, Xosé Manuel. 2006. A lingua galega no Cancioneiro de Pérez Ballesteros. Ames-Santiago de Compostela: Laiovento.
  • Sánchez Rei, Xosé Manuel. 2008. O português popular europeu dos séculos XVI-XIX e a sua importância para o estudo do Galego Médio. Revue Romane 43/2, 248-272. https://doi.org/10.1075/rro.43.2.05rei.
  • Sánchez Rei, Xosé Manuel. 2016. A información dialectal nos cancioneiros galegos oitocentistas: a importancia de Pérez Ballesteros e de Saco Arce. Em Alexandre Rodríguez Guerra (ed.), Lingüística histórica e dialectoloxía: coordenadas do cambio lingüístico. 239-272. Vigo: Universidade.
  • Sánchez Rei, Xosé Manuel & Catalina T. Castillón. 2019. Traditional galician Cancioneiro compiled by Cipriano Torre Enciso. Vol. II. Edition. New York (USA) / Ceredigion (Wales): The Edwin Mellen Press.
  • Schubarth, Dorothé & Antón Santamarina. 1982. Cancioneiro galego de tradición oral. Corunha: Fundación Pedro Barrié de la Maza.
  • Valladares, Marcial. 1970. Elementos de gramática gallega. Vigo: Galaxia. (Redirigidos en 1892).
  • Vasconcellos, José Leite de. 1928. Opúsculos. Vol. II. Dialectologia (Parte I). Coimbra: Universidade.
  • Vasconcellos, José Leite de. 1985. Opúsculos. Vol. VI. Dialectologia (Parte II). Organizado por Maria Adelaide Valle Cintra. Notícia Introdutória de Orlando Ribeiro. Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda.
Fuente de los datos: Dialnet